DE ROL VAN STRESS op JE GEZONDHEID EN WAT JE ERAAN KUNT DOEN
We horen het vaak: stress is slecht voor je. Maar wat is stress eigenlijk? En hoe groot is de impact ervan op onze gezondheid? Het blijkt dat stress veel meer is dan alleen een tijdelijk ongemak; het kan diepgaande gevolgen hebben voor je lichaam en geest. Tegelijkertijd kunnen we veel doen om beter met stress om te gaan – en dat begint met begrijpen hoe het werkt.
STRESS EN HET AUTONOME ZENUWSTELSEL: HET SPEL TUSSEN AAN EN UIT
Ons lichaam heeft een slim regelsysteem: het autonome zenuwstelsel. Dit reguleert allerlei processen zonder dat we er bewust over na hoeven denken, zoals onze ademhaling, hartslag en spijsvertering. Dit zenuwstelsel bestaat uit twee belangrijke onderdelen:
De sympathicus (“het gaspedaal”): Dit deel wordt actief als je lichaam denkt dat er actie nodig is. Het zorgt ervoor dat je alert bent, energie hebt en kunt reageren op bedreigingen. Dit is handig als je bijvoorbeeld moet vluchten voor gevaar of een belangrijke presentatie moet geven.
De parasympathicus (“de rem”): Dit deel helpt je om te herstellen en op te laden. Het zorgt voor rust, ontspanning, en herstelt je lichaam na een inspanning.
Volgens de polyvagaaltheorie speelt nog een andere laag in dit systeem een rol: onze sociale verbindingen. Als je je veilig voelt, kalmeert je zenuwstelsel gemakkelijker en kun je beter omgaan met stress. Maar als we voortdurend in de “AAN-stand” staan door chronische stress, raakt dit evenwicht verstoord.
HET PROBLEEM VAN CHRONISCHE STRESS
Stress op zich is niet slecht. Het is een normale reactie van je lichaam om je te helpen omgaan met uitdagingen. Maar wanneer stress langdurig aanhoudt, wordt het een probleem. Je lichaam blijft in de alarmstand, en dat heeft gevolgen:
Homeostase en allostatic load: Ons lichaam probeert altijd balans te vinden (homeostase). Chronische stress zorgt echter voor een constante belasting (allostatic load), waarbij je lichaam harder moet werken om die balans te behouden. Dit put je uit.
Effecten op je lichaam: Langdurige stress verhoogt ontstekingsniveaus, verstoort je hormonen en kan leiden tot oxidatieve stress – een situatie waarin schadelijke stoffen je cellen beschadigen. Dit vergroot de kans op chronische ziekten zoals hart- en vaatziekten, diabetes en depressie.
DE UIT-KNOP VINDEN
Het goede nieuws is dat je je parasympathicus kunt activeren en je lichaam kunt helpen herstellen. Hoe vaker je bewust je “UIT-knop” indrukt, hoe meer veerkracht je opbouwt. Hier zijn enkele praktische tips:
Ademhalingsoefeningen: Je ademhaling is een directe manier om je zenuwstelsel te kalmeren. Probeer eens 4 seconden in te ademen, 6 seconden uit te ademen en dit een paar minuten vol te houden. Dit activeert je parasympathicus.
Beweging: Regelmatige beweging, zoals wandelen, yoga of zwemmen, helpt om stresshormonen af te breken en je beter te voelen.
Sociale verbinding: Zoek mensen op bij wie je je veilig voelt. Een goed gesprek of een knuffel kan je zenuwstelsel kalmeren.
Slaap: Tijdens je slaap herstelt je lichaam. Zorg voor een vast slaapritme en een rustige omgeving om je nachtrust te verbeteren.
Mindfulness en ontspanning: Activiteiten zoals meditatie of gewoon een moment bewust stilzitten helpen je om je focus naar het hier en nu te brengen en stress te verminderen.
JE BENT MEER DAN JE STRESS
“Soms is het gewoon een kwestie van een tijdje niets doen. De wind zal liggen en de storm gaat voorbij,”
- Toon Tellegen.
Dat geldt ook voor stress: je bent niet de storm, maar de kapitein van het schip. Je hebt niet altijd invloed op de golven van het leven, maar je kunt wel leren hoe je het roer vasthoudt.
Met de bovenstaande tips kun je zelf al aan de slag om beter met stress om te gaan. Maar ik begrijp dat dit soms makkelijker gezegd dan gedaan is. Daarom help ik je graag om de regie over jouw stress terug te krijgen. Samen kijken we naar wat jij nodig hebt om weer balans te vinden. Op mijn website deel ik praktische tips en inzichten, en ik sta klaar om je verder te ondersteunen.
